15 აგვისტოს ქართულენოვანმა ფეისბუქ-ანგარიშებმა (1, 2, 3) მულტფილმ “სიმპსონებიდან” (The Simpsons) კადრები გამოაქვეყნეს, რომლებშიც მთელ ქალაქში სხივით ცეცხლის გაჩენაა ნაჩვენები. ერთ-ერთი პოსტის ავტორის თანახმად, ეს სიმპსონების ჰავაიში მიმართული ენერგიის იარაღით გაჩენილი ხანძრის წინასწარმეეტყველებაა.
გავრცელებული პოსტები ვიდეომანიპულაციას შეიცავს, ხოლო მტკიცება, თითქოს სიმპსონებმა ჰავაის ხანძრების მიმართული ენერგიის იარაღით გაჩენა იწინასწარმეტყველეს, მცდარია. რეალურად, სერიაში, რომელსაც ამ მტკიცების არგუმენტად იყენებენ, ქრომირებული ქანდაკება მზის სხივებს ირეკლავს, რომელიც ქალაქში ხანძარს აჩენს. გავრცელებულ მონაკვეთში კი მხოლოდ ხანძრის გამომწვევი სხივი ჩანს, ხოლო ის ნაწილი კი, რომელშიც ქანდაკებაც ჩანს, ამოჭრილია. აღსანიშნავია ისიც, რომ სერიაში ხანძრის გამომწვევი სხივი მიმართული ენერგიის იარაღად მოხსენიებული არ არის.
გავრცელებული კადრები 2016 წელს გამოსული, 28-ე სეზონის პირველი ეპიზოდიდანაა (Monty Burns’ Fleeing Circus) ამოჭრილი. სცენარის მიხედვით, სპრინგფილდის ცენტრში ახალ ქრომირებულ ქანდაკებას აღმართავენ, რომელიც მოგვიანებით მზის სხივებისთვის სარკის ფუნქციას ასრულებს, მათ ერთ ინტენსიურ სხივად აქცევს და მთელ ქალაქს ცეცხლს უკიდებს. სერიაში ეს მოვლენა არაა წარმოჩენილი, როგორც იარაღი, მათ შორის არც “მიმართული ენერგიის იარაღი”. აღსანიშნავია, რომ გავრცელებულ მონაკვეთში საერთოდ არ ჩანს, რომ სხივს, რომელიც ქალაქში ხანძარს აჩენს, ახალდადგმული ქანდაკება მზისგან ირეკლავს, ვიდეოში მხოლოდ ის ნაწილია ნაჩვენები, როცა ქალაქში ხანძარი ჩნდება და ყველაფერი ნადგურდება.
აღნიშნული ვიდეო ამერიკულმა ფაქტების გადამოწმების სააგენტო Snopes-მაც გადაამოწმა.
ჰავაის კუნძულ მაუიზე 8 აგვისტოს დაწყებული ტყის ხანძრების გამომწვევ მიზეზებზე არაერთი კონსპირაციის თეორია გავრცელდა. მათ შორის ერთ-ერთი “მიმართული ენერგიის იარაღს” (Directed energy weapons (DEWs)) უკავშირდება. ოფიციალური ვერსიით, ჰავაის ხანძრები უკიდურესად მაღალმა ტემპერატურამ, მშრალმა, ცხელმა და ქარიანმა ამინდმა გამოიწვია. ჰავაის შტატის თავდაცვის დეპარტამენტის სპიკერმა ჯეფ ჰიკმანმა USA TODAY-ს განუცხადა, რომ ხანძრის გამომწვევი მიზეზი ჯერ კიდევ გამოძიებულია, მაგრამ არ არსებობს სიმართლე იმ მტკიცებაში, რომ ენერგეტიკული იარაღი იყო ჩართული.
მიმართული ენერგიის იარაღი (DEW) კონცენტრირებულ ელექტრომაგნიტურ ენერგიას სინათლის სიჩქარით სროლისთვის იყენებს და გაანადგუროს მტრის სამიზნეების განადგურება შეუძლია. სხვადასხვა ტიპის ენერგიის იარაღი ელექტრომაგნიტური სპექტრის ცალკეულ რეგიონებს, როგორიცაა რადიოტალღები და მიკროტალღები იყენებს.
სიმპსონებთან დაკავშირებული სხვა ე.წ. წინასწარმეტყველებების შესახებ იხილეთ “მითების დეტექტორის” მასალები:
- იწინასწარმეტყველეს თუ არა სიმპსონებმა ნოტრ-დამის ხანძარი ან სირიის სამოქალაქო ომი?
- რა (არ) იწინასწარმეტყველეს სიმპსონებმა რუსეთ-უკრაინის ომზე?
- იწინასწარმეტყველეს თუ არა “სიმპსონებმა” ბეირუთის აფეთქება
წყაროების შესახებ:
ფეისბუქ-მომხმარებელებს, რომლებმაც სიმპსონებსა და ჰავაიზე პოსტები გაავრცელეს, დეზინფორმაციული და კონსპირაციული პოსტები აქამდეც არაერთხელ გამოუქვეყნებიათ, რომლებიც “მითების დეტექტორმა” გადაამოწმა:
Tamuna Tamo:
- საიდან გავრცელდა კონსპირაცია, თითქოს ჯასტინ ტრუდო ფიდელ კასტროს შვილია?
- უწოდა თუ არა მელ გიბსონმა ჰოლივუდს კანიბალების თავშესაფარი?
ფანტინა ფანტინა:
- მიუთითებს თუ არა ხეების შიგნიდან წვის პროცესი ხანძრის ხელოვნურად გაჩენაზე?
- რა შეთქმულების თეორიები ვრცელდება გლობალური ელიტების მიერ ბავშვებით ვაჭრობაზე?
ნიკა კობერიძე:
- სოციალურ ქსელში ჰოვარდ კატონის ვიდეო ყალბი აღწერით ვრცელდება
- რა ვიცით დრონ SEAFOX-ზე და ვინ აკავშირებს მას ჩრდილოეთის ნაკადის მილსადენების აფეთქებასთან?
სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის
იხ. მასალის შესწორების დეტალური ინსტრუქცია.
იხ. გასაჩივრების დეტალური ინსტრუქცია.
