26 სექტემბერს ანონიმურმა ფეისბუქ-მომხმარებელმა “Archangel Allan” გამოაქვეყნა თავის ქალის ფოტო, რომელსაც ერთი თვალი აქვს. პოსტზე ჩანს, რომ თავის ქალის ნაწილი მეტალით არის ამოვსებული. როგორც პოსტის ავტორი წერს, უცნობია, ცხოველს ეკუთვნის თუ არა თავის ქალა, რომელიც 7 000 წლის წინანდელია და ნიუ-იორკთან ახლოს იპოვეს, სხეულის სხვა ძვლებს კი ვერ მიაკვლიეს. მისივე ინფორმაციით, თავის ქალა თავდაპირველად ნიუ-იორკის არქეოლოგიის მუზეუმის მთავარ შენობაში იყო გამოფენილი, ახლა კი მისი ნახვა შესაძლებელი აღარ არის. ავტორის მტკიცებით, 2006 წელს ქალა საფრანგეთში მოიპარეს, შემდეგ კი შემთხვევით დასანგრევად გამზადებული სახლის იატაკის ქვეშ აღმოაჩინეს.
გავრცელებული პოსტი ამჟამად საჯაროდ ხელმისაწვდომი აღარ არის.
თავის ქალის ფოტო, რომელსაც ცალი თვალი აქვს, გაყალბებულია. ქალა, რომელსაც ჭრილობა მეტალით აქვს ამოვსებული, ნამდვილად არსებობს, თუმცა მას თვალის ორი ღრმული აქვს. ასევე, ის არა ნიუ-იორკთან, არამედ პერუშია აღმოჩენილი და არ დასტურდება ინფორმაცია მისი მოპარვის შესახებაც.
2020 წლის 6 აპრილს აშშ-ში, ოკლაჰომაში მდებარე ჩონჩხების (ოსტეოლოგიის) მუზეუმმა გამოაქვეყნა მათი “ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო და უძველესი” პერუული თავის ქალის ფოტო, რომელიც, მათი ცნობით, სავარაუდოდ, 2 000 წლის წინანდელია და გამოფენილი არ ჰქონდათ. მუზეუმის ინფორმაციით, წაგრძელებული თავის ქალის შესახებ ბევრი რამ არ იციან, თუმცა, როგორც ჩანს, მას ოპერაცია წარმატებით ჩაუტარდა, რაზეც იმპლანტის ისრგვლივ შეხორცებული ძვალი მეტყველებს. საზოგადოების დაინტერესების გამო მუზეუმმა 2021 წელს კიდევ ერთი პოსტი გამოაქვეყნა, განმარტა, რომ თავის ქალის ნახვა მუზეუმში უკვე შესაძლებელი იყო და დამატებით კითხვებს უპასუხა. ოსტეოლოგიის მუზეუმის განმარტებით, თავის ქალა ნამდვილად ადამიანს ეკუთვნის, მეტალი კი, რომელიც თავში აქვს, გატეხილი ძვლების ამოსავსებად იყო განკუთვნილი.
ინფორმაცია, ნამდვილად არსებობს თუ არა თავის ქალა, რომლის ნაწილიც მეტალითაა ამოვსებული, Snopes-მაც გადამოწმა.
პოსტის ავტორი ამტკიცებს, რომ თავის ქალა 7 000 წლის წინაანდელია, რაც სიმართლეს არ შეესაბამება – მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ ქალა 2 000 წლისაა. ასევე, ღია და სანდო წყაროებით არ დასტურდება ინფორმაცია მისი მოპარვისა და შემდეგ სახლის იატაკში აღმოჩენის შესახებ.
ერთ-ერთი ვარაუდის მიხედვით, თავის ქალა ეკუთვნის მებრძოლს, რომელმაც დაზიანება მიიღო და ოპერაცია დასჭირდა. ცნობილია, რომ მაშინდელ ინკების იმპერიასა და სამხრეთ ამერიკაში ტრეპანაცია (ძვლოვანი ღრუს გაკვეთის ოპერაცია) გავრცელებული იყო, რადგან ბრძოლა, ძირითადად, წაწვეტებული ქვებით მიმდინარეობდა, რაც თავის ქალის დაზიანებას იწვევდა. ოპერაცია სტერილიზაციისა და ანესთეზიის გარეშე ტარდებოდა, თუმცა, როგორც ჩანს, პაციენტები მას უძლებდნენ. ტულანის უნივერსიტეტის არქეოლოგი, წიგნის “ხვრელები თავში” ავტორი, ჯონ ვერანო National Geographic-თან ინტერვიუში განმარტავს, რომ ინკების იმპერიაში მსგავსი ოპერაციის შემდეგ გადარჩენილთა რაოდენობა 70%-ს აჭარბებდა. მისივე სიტყვებით, ტრეპანაცის პროცედურის ყველაზე ადრეული კვალი პარაკასში, პერუს სამხრეთ სანაპიროზეა მიკვლეული, სადაც ნახვრეტების ზომის სიდიდის გამო მხოლოდ 40%-მდე ადამიანი გადარჩა.
უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ხელოვნურად დეფორმირებული, წაგრძელებული თავის ქალა დამახასიათებელი იყო არა მხოლოდ პერუსთვის, არამედ სხვა ხალხებისთვისაც. თავის ქალის ფორმა, ძირითადად, ადამიანის სტატუსის შესახებ გვაწვდიდა ინფორმაციას. ხშირად, ასეთი ფორმის ქალა სილამაზის იდეალად იყო მიჩნეული.
მოამზადა ანუშ გრიგორიანმა
მითების დეტექტორის ლაბორატორია
სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის
იხ. მასალის შესწორების დეტალური ინსტრუქცია.
იხ. გასაჩივრების დეტალური ინსტრუქცია.
