Aprelin 27-də, internet-portal “Gürcüstan və dünya”, may ayının 5-də isə “Sakinform” guya BBC-nin sənədli filminə əsasən, 2014-cü ilin iyul ayının 17-də Malaziya təyyarəsinin (Boeing 777, bundan sonra MH17) Ukrayna ərazisində aviafəlakətin səbəbi ilə bağlı rəsmidən fərqli əsas göstərmsi və təyyarənin vurulmasında Ukraynanın əlinin olmasının vurğulandığı qeyd olunur.
Guya BBC-nin Holandiya hökumətinin istintaq nəticələrini şübhə altına alması və Ukrayna tərəfini günahlandırması ilə bağlı məlumat sadəcə rusiya mediyası deyil (Sputnik, TACC) eyni zamanda kreml yönlü gürcü mətbuatında da (Sakinform, Gürcüstan və dünya), eyni zamanda – Qərbdə də (Daily Mail, Sunday Express) yayılıb. Oxşar interpretasiyaya görə BBC Britaniya Media Vasitəsi Sunday Express tənqid etdi və bildirdi ki, BBC-nin sənədli filminə əsasən təyyarənin Ukrayna tərəfindən vurulması ilə bağlı məlumat yanlış idi. Əksinə, sənədli film məhz bu versiyanı şübhə altına alırdı.
Real olaraq bir tərəfdən, MH17 aviafaciəsi ilə bağlı Hollandiya Dövlət Təhlükəsizlik şurasının rəsmi istintaqnəticəsi müzakirə olunub və ikinci tərəfdən, insidentlə bağlı mövcud olan konspirasiyanın teoriyalarından danışılıb. Məhz bu konspirasiya teoriyası hissəsində, rus mənbələrə əsaslanan və bir neçə versiyalar təqdim olunur propaqandist mediya və ayrı-ayrı publikasiyalarda və BBC-nin cəmiyyətə faktlara əsaslanan hərtərəfli şəkil təqdim etmısi cəhdini göstərmir.
Aşağıda BBC-nin filmində istintaqın rəsmi və 2 alternativ rus versiyası haqqında məlumat verilmişdir:
Aviafaciənin rəsmi istintaq nəticələri haqqında
Hollandiya Təhlükəsizlik Şurasının istintaqının nəticəsinə əsasən, Aviafaciəyə səbəb Şərqi Ukraynada baş vermiş Rusiya-Ukrayna sərhəddinə yaxın rus istehsalı olan Бук-М1-dən çıxmış9М38М1 tipli raket olub. o pilot kabinəsinə yaxın partlayıb bunun nəticısində də boing bir neçə hissəyə parçalanıb. Бук-М1-dən kimin atəş açması ilə bağlı isə Hollandiya tərəfinin iki versiyası mövcuddur: bir başa olaraq rus əsgərıəri və ya rus yönlü etirazçılar,yanlış hədəf seçərək təəyyarni vurublar. bu versiyanı Ukrayna Təhlükəsizlik xidməti tərəfindən əldə olunmuş telefon söhbətləri də təsdiq edir. teleofon danışıqlarında üsyançılardan birinin rus kəşfiyyatçısına məlumat verir ki, “Ukrayna təyyarəsi hesab etdikləri” təyyarənin yanlışlıqla vurublar. rus tərəfini məhz bu tipli silahlarla üsyançıkarı silahlandırmaqda təqsirli bilirlər.
Holland tərəfinin rəsmi nəticəsindən əlavə, BBC sənədli filmdə MH17 aviafaciəsinin iki rus versiyasından da danıır və konturarqumentlər qeyd olunur ki, bu arqumetnlər rus tərəfinin bu versiyasının yanlış olduğunu göstərir.
Rus versiyası N1 və əks arqumentlər.
bu versiyaya əsasən, Malaziya boinqi 777 (Amsterdam–Kuala-Lumpur, MH17) Ukraynanın hərbihava qüvvələri vurub.
Rusiya Mudafiə Nazirliyinin nümayəndələrinin 2014 -cü ilin iyul ayının 21-də bəyanatla çıxışedib ki, sərnişin təyyarəsi ukrayın qırıcısıСу-25 tərəfindən məhv edilib, bunu təsdiq etmək üçün də rus radarlarının görüntülərini yayımlayıblar, burada sərnişin təyyarəsindən əlavə başqa uçan obyekt də əks olunub.
Qeyd olunan versiyanın əleyhinə filmdə aşağıdakı əks arqumentlərdən istifadə olunub:
Radarda görümnən yad obyektlə bağlı avia hadisələrinin keçmiş tədqiqatçısı Devit Qliv (David Gleave)hesab edir ki, təyyarə səmada hissələrə ayrılarkən, o yerə düşənə qədər radarlara siqnal verməyə davam edir və əgər təyyarənin başı iki yerə ayrılmış olarsa radarda başqa uçuş obyekti də görünə bilər.
rus versiyasını eyni zamanda hollandiya təhlükəsizlik şurasının istintaq nəticələri də təkzib edir, bu nəticədə qeyd olunub ki, MH17-nin zədələnməsi Бук-М1-nin 70 kg döyüş sursatını daşıyan 9М38М1 raket tərəfindən həyata keçirilib.
Avia faciədən 4 ay sonra rusiyanın birinci kanalı, efri tezliyi vasitəsi ilə çəkilmiş şəkli paylaşdı. Rus versiyası bu dəfə bir az dəyişmiş görünür məzmun: aviahadisəСу-25-in yox,МиГ-29 günahıdır. Onlayn araşdırma mənbəyi Bellingcat.com-un təsiscisi Eliot Hiqns (Eliot Higgins), (Bellingcat) könüllü tədqiqatçılarla birlikdə bu şəkili analiz edib. Onlar əmindirlər ki, şəkildə əks olunan hərbi təyyarə МиГ-29 deyil, o təyyarə -Су-27-dir.
Rus versiyası N2 və əks arqumentlər:
İkinci rus versiyasına əsasən, səyahət təyyarəsini ukrayna tərəfi Бук-М1-dən istifadəı edərək məhv edib.
Rusiyanın birinci kanalı peykdən çəkilmiş şəkili yayıb,şəkildə ukrayna Бук-М1 hərbi bazada durur, avia hadisə zamanı isə o Zaroşenko kəndi yaxınlığında qeydə alınıb, front xətti yaxınlığında.
İnfoqrafika ilə əlavədə tanış ola bilərsiniz.
bu fikri iki əs arqument batil edir:
- Amerika şirkəti Digital Globenin eyni zamanda peykdən çəkilmiş şəkli var, şəkildə aydın görünür ki, iyulun 17 ukrayna Бук yenə də bazada qalmaqdadır.
- 17 iyul tarixində Zaroşenkoe kəndində ukraynalı hərbiçilər nəzarət edirdilər.
Бук-un istehsalçısı rus şirkəti АО «Концерн ВКО „Алма́з-Анте́й” bəyanatına əsasən Бук-М1-inin 9М38М1 tipli raketi rus ordusunda istifadə olunmur. O 1999-cu ildən istehsal olunmur və hal-hazırda buraxılmış bütün raketlər xarici sifarişçilərə verildi. Onların məlumatına əsasən, bu raketlər ukrayna ordusu tərəfindən bu gün də istifadə olunur.
Bu versiyaları yoxlamaq üçün Bellingcat onlayn istintaq aparıb, sosial şəbəkələrdə yayılmış videoların, fotolar vasitəsi ilə onlar müəyyən ediblər ki, 2014 -cü ilin 25 iyun tarixində, Malaziya boinqinin faciəsinə qədər 1 ay qalmış, Rusiyanın 53-cü hava aleyhinə raket briqadasının kolonası Kurski şəhərindən Ukrayna istiqamətində hərəkətə keçib. kolonada göstərilənБук-М1 məhz köhnə 9М38М1 model raketlərlə təmin olunub. Silahlı qüvvələri 1999 -cu ildən sonra 9М38М1 tipli raketlərdən istifadə etməsi başqa faktlarla da sübut olunub:
- 2013 -cü ilin 2 dekabr tarixində Rusiya Prezidenti Vladimer Putin Ermənistanda yerləşdirilmiş Giumrinin 102-ci rus hərbi bazasına səfər edib. səfər zamanı çəkilmiş şəklin məhz 9М38М1 tipli raketlə silahlandırılmış Бук-М1-in fonunda dayanıb.
- 2015 -ci ilin 9 may tarixində, Çimbirdə, Çitada qələbə günənüə həsr olunmuş hərbi paratda məhz Бук-М1-dən istifadə olunub, eyni ilə 9М38М1 raketləri ilə silahlanmış. Paratda bu hərbi texnikadan atəş açılıb, bunu əks etdirən video materiyallar internetdə tez bir şəkildə yayılıb.
2014 -cü ilin yay ayında hərbi əməliyyatlar zamanı rus yönlü iğtişaşçılarda hərbi hava qüvvələri olmayıb, əvəzində onlarda effektiv hava müdafiəsi mövcud olub. 2014-cü ilin 14 iyul tarixində (MH17 faciəyə 3 gün qalmış) onlar 6 500 metr hündürlükdə uçan hərbi nəqliyyat təyyarəsi olan Antonov-26 məhv ediblər.
BBC sənədli filmdə Ukraynada ABŞ-ın keçmiş səfiri rus prpoaqandasının formalarından danışır. onun sözləriə görə, rus mediyası Kremilin silahıdır, onların isə bir neçə taktikaları var. bu taktikalar fikirləri qarışdırmağa xidmət edir ki, həqiqəti başa düşə bilməsinlər. Bundan əlavə, propaqandanın formalarından biri – yarım həqiqə informasiyannın bir hiossəsini paylaşmaq manipulyasiyanın bir növüdür.
Materiyal BBC-nin məqaləsi Conspiracy Files: Who shot down MH17? və eyni adda sənədli filmə əsasən hazırlanıb.
