2 დეკემბერს ფეისბუკ ანგარიშებმა ზვიად გოგიაშვილმა და გაბრიელ მიქელაძემ ტვ ობიექტივის გადაცემის “ღამის სტუდია” ჩანაწერი გამოაქვეყნეს, რომელშიც შემდეგი მტკიცებები გაჟღერდა:
- ისრაელში ბუსტერ დოზის გაკეთებიდან უფრო მოკლე დროში ხდება კორონავირუსით დაინფიცირება, ვიდრე პირველი და მეორე დოზის შემდეგ;
- ინდოეთის ერთ-ერთ შტატში, უტარ-პრადეშში კორონავირუსი პრეპარატ ივერმექტინის საშუალებით დამარცხდა;
- “ფაიზერის” ვაქცინის კლინიკური კვლევები 2023 წლის მაისში სრულდება.
გადაცემაში ზვიად გოგიაშვილის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია მცდარია და მტკიცებულებებს არ ემყარება.
1. მტკიცება, რომ ადამიანები ბუსტერ დოზის გაკეთებიდან უფრო მოკლე დროში ინფიცირდებიან კორონავირუსით, ვიდრე პირველი და მეორე დოზის შემდეგ, მტკიცებულების გარეშეა. კვლევები აჩვენებს, რომ ბუსტერ დოზით აცრილები მეტად არიან დაცული ინფიცირებისაგან, ვიდრე მხოლოდ ორი დოზით აცრილები.
ბოლოდროინდელი კვლევებით ირკვევა, რომ ისრაელში ვაქცინის სამი დოზის მიმღებ პაციენტებში COVID-19-ის გამო ჰოსპიტალიზაციის რისკი 93%-ით, ხოლო COVID-19-ით გარდაცვალების რისკი 81%-ით დაბალია და 12 დღის შემდეგ ინფიცირების შანსი 11,3-ჯერ უფრო მცირეა იმ პირებთან შედარებით, ვინც მხოლოდ ორჯერ არის აცრილი.
კლალიტის კვლევითმა ინსტიტუტმა, ჰარვარდის უნივერსიტეტის მკვლევარებთან თანამშრომლობით, მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი მონაცემთა ბაზა გააანალიზა და “ფაიზერის” ვაქცინის მესამე დოზის SARS-CoV-2-ის დელტა ვარიანტის წინააღმდეგ ეფექტიანობა შეისწავლა. კვლევა 2021 წლის 30 ივლისს დაიწყო და 2021 წლის 23 სექტემბრამდე გაგრძელდა. ეს პერიოდი ისრაელში კორონავირუსის მეოთხე ტალღას დაემთხვა, რომლის დროსაც ქვეყანაში კორონავირუსის Delta შტამი დომინირებდა. მკვლევრებმა 12 წელზე უფროსი ასაკის 728 321 ადამიანის მონაცემები შეისწავლეს, რომლებსაც “ფაიზერის” ვაქცინის მესამე დოზა ჰქონდათ მიღებული. ამ პირთა მონაცემები იმ ადამიანების მონაცემებს შედარდა, რომლებსაც ვაქცინის მხოლოდ ორი დოზა არანაკლებ ხუთი თვით ადრე ჰქონდათ მიღებული.
შედეგები აჩვენებს, რომ მათთან შედარებით, ვინც ხუთი თვით ადრე მიიღო “ფაიზერის” მხოლოდ ორი დოზა, ვაქცინის სამი დოზის მიმღები პაციენტებში COVID-19-ის გამო ჰოსპიტალიზაციის რისკი 93%-ით, ხოლო COVID-19-ით გარდაცვალების რისკი 81%-ით დაბალი იყო. ამასთან, ვაქცინის ეფექტიანობა ერთნაირი იყო სხვადასხვა სქესისა და ასაკობრივი ჯგუფის შემთხვევაში და არ იყო დამოკიდებული თანმხლებ დაავადებებზე.
უფრო ადრე, სექტემბერში, The New England Journal of Medicine-ის მიერ გამოქვეყნებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ადამიანები, რომლებსაც კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინის მესამე დოზა ჰქონდათ მიღებული, თითქმის ოცჯერ უფრო მეტად იყვნენ სერიოზული ავადმყოფობისგან და ათჯერ უფრო მეტად ინფიცირებისგან დაცული, ვიდრე ისინი, ვისაც მეორე დოზა სულ მცირე ხუთი თვის წინ ჰქონდათ მიღებული.
კვლევა, რომელიც ისრაელში ჩატარდა, 2021 წლის 30 ივლისიდან 31 აგვისტოს ჩათვლით პერიოდის მონაცემებს მოიცავს და მასში 60 წელზე უფროსი ასაკის 1 137 804 ადამიანის მონაცემებია გააანალიზებული, რომელთაც ვაქცინის ორი დოზა სულ მცირე 5 თვის წინ ჰქონდათ მიღებული. კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ “ფაიზერის” ვაქცინის “ბუსტერ” დოზის მიღებიდან 12 დღის შემდეგ ინფიცირების შანსი 11,3-ჯერ ნაკლები იყო იმ პირებთან შედარებით, რომლებსაც ვაქცინის მხოლოდ ორი დოზა ჰქონდათ მიღებული. კვლევაში ასევე ნათქვამია, რომ კორონავირუსის შედეგად სერიოზული ავადმყოფობის შანსი მათ შორის, ვისაც ვაქცინის მესამე დოზა ჰქონდა მიღებული, 19,5-ჯერ ნაკლები იყო.
2. უტარ-პრადეშში “ივერმექტინის” გამოყენებასა და COVID-19 შემთხვევების რაოდენობის შემცირებას შორის მიზეზობრივი კავშირის დამადასტურებელი მტკიცებულება არ არსებობს, კორონავირუსის დადასტურებული შემთხვევების შემცირება კი შესაძლოა დამოკიდებული იყოს სეზონურობაზე, მოსახლეობის იმუნიტეტზე, ქცევისა და ტესტირების პრაქტიკის ცვლილებებზე.
უტარ-პრადეში, რომელიც ინდოეთის ერთ-ერთი ყველაზე დასახლებული შტატია, 6 დეკემბერს კორონავირუსის მხოლოდ 29 შემთხვევა დაფიქსირდა. ამ ეტაპზე მოსახლეობის 67%-ზე მეტს ვაქცინის მინიმუმ ერთი დოზა აქვს მიღებული, ხოლო 22% კი სრულად არის აცრილი. მაისში Indian Express-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში ნათქვამია, რომ მთავრობამ თავისი წარმატება “ივერმექტინის”, როგორც პრევენციული ღონისძიების გამოყენებას მიაწერა, თუმცა ამ ეტაპზე არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებს, რომ ინდოეთის ერთ-ერთ შტატში კორონავირუსის შემთხვევების შემცირების მიზეზი “ივერმექტინია.”
სოციალურ ქსელებში გავრცელებული მტკიცება ფაქტების ანალიტიკის საერთაშორისო ორგანიზაციამ, Politifact-მა შეისწავლა. Politifact-თან საუბრისას კალიფორნიის ბერკლის უნივერსიტეტის ინფექციურ დაავადებათა პროფესორმა, დოქტორმა ლი რაილიმ განაცხადა, რომ არ არსებობს რანდომიზებული კონტროლირებადი კვლევა, რომელიც უტარ-პრადეშში კორონავირუსის შემთხვევების კლების მიზეზად “ივერმექტინს” დაასახელებდა. ექიმის თანახმად, ნებისმიერი კვლევა პლაცებო ჯგუფს უნდა მოიცავდეს და ამავე დროს კონტროლდებოდეს სხვა ზომებიც, როგორიცაა ნიღბების გამოყენება და სოციალური დისტანცია. ლი რაილი არ გამორიცხავს, რომ კორონავირუსის შემთხვევების შემცირება ინდოეთსა და სხვა ადგილებში, შესაძლოა გამოწვეული იყოს ნაკლები ტესტირებით. ნაკლები ტესტის ჩატარების პირობებში, ბუნებრივია, რომ კორონავირუსის შემთხვევების ნეკლები რაოდენობა დადასტურდება.
უტარ-პრადეშში “ივერმქეტინის” შესაძლო წარმატებას დოქტორი ნიკ მარკიც გამოეხმაურა, რომელიც კრიტიკულ პაციენტებთან სიეტლში, შვედურ სამედიცინო ცენტრში მუშაობს. ექიმის თანახმად, ინდოეთის მთავრობამ პრეპარატის მიცემა 2020 წლის აგვისტოში დაიწყო, თუმცა ამან არც კორონავირუსის ალფა ტალღის დასასრული უზრუნველყო და არც დელტა ტალღის განვითარებას შეუშალა ხელი. ნიკ მარკმა ასევე დაიმოწმა კვლევა, სადაც შეისწავლილი იყო ინდოეთში გარდაცვალების შესახებ მონაცემები და უტარ-პრადეშის ზოგიერთ დასახლებულ რაიონში რამდენიმე თვის განმავლობაში სიკვდილი საერთოდ არ იყო დაფიქსირებული.
ნიკ მარკი: ”ან უნდა გჯეროდეს, რომ ივერმექტინი ხელს უშლის სიკვდილს ყველაფრისგან, დაგიცავს ავტოკატასტროფებისგან, კიბოსგან, მკვლელობისა და თვითმკვლელობისგან, ან უნდა დაიჯერო, რომ ეს მონაცემები უბრალოდ ნაგავია და არ შეიძლება მისი ინტერპრეტაცია.”
ტაფტსის სამედიცინო ცენტრის ეპიდემიოლოგმა, შირა დორონმა ივერმექტინის, როგორც COVID-19-ის სამკურნალოდ გამოყენების შესახებ Newswise-თან საუბრისას განაცხადა, რომ
დღემდე არსებულ მტკიცებულებეზე დაყრდნობით, ივერმექტინის გამოყენებას კოვიდ-19-ის მკურნალობასა და პროფილაქტიკაში არავითარი სარგებელი არ მოაქვს.
შირა დორონი, ტაფტსის სამედიცინო ცენტრის ეპიდემიოლოგი: “კორონავირუსის შემთხვევები სხვადასხვა მიზეზის გამო იზრდება და იკლებს. ეს მიზეზები ბოლომდე არ არის გასაგები და შეიძლება მოიცავს სეზონურობას, მოსახლეობის იმუნიტეტს, ქცევისა და ტესტირების პრაქტიკის ცვლილებებს.”
სექტებერში New York Times-მა ინდოეთის COVID-19 მონაცემებთან დაკავშირებით ხარვეზები აღმოაჩინა. მასალაში ასევე აღნიშნული იყო, რომ ინდოეთში გამჭვირვალე სამეცნიერო კვლევას პოლიტიკური მიკერძოება უშლიდა ხელს.
Health Feedback-ის მიხედვით, რომელიც ფაქტების გადამოწმების საერთაშორისო ქსელის წევრია, უტარ-პრადეშში “ივერმექტინის” გამოყენებასა და COVID-19 შემთხვევების რაოდენობის შემცირებას შორის მიზეზობრივი კავშირის მტკიცებულება არ არსებობს. კვლევის თანახმად, ამ შემთხვევაში, შესაძლოა მნიშვნელოვანი როლი ისეთმა ფაქტორებმა ითამაშა, როგორიცაა წინა ინფექციისგან განვითარებული იმუნიტეტი, ვაქცინაცია და ლოქდაუნი.
ამ ეტაპზე არ არსებობს მეცნიერული მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებს, რომ უტარ-პრადეშში ვირუსის გავრცელების შემცირება “ივერმექტინმა” გამოიწვია. ამ დრომდე COVID-19-ის მკურნალობასა და პრევენციაში პრეპარატის ეფექტიანობა საბოლოოდ ჯერ კიდევ არ არის შესწვლილი.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია, ევროპის მედიკამენტების სააგენტო და ამერიკის საკვებისა და მედიკამენტების სააგენტო ივერმექტინს კორონავირუსის მკურნალობისა და პრევენცირებისთვის რეკომენდაციას არ უწევენ, რამდენადაც ამ დროისთვის ამჟამად არ არსებობს ერთმნიშვნელოვანი მტკიცებულებები, რომ პრეპარატს დაავადების განკურნება ან პრევენცია შეუძლია.
უფრო ვრცლად ამ თემაზე იხილეთ “მითების დეტექტორის” მასალა:
რა ვიცით პრეპარატ ივერმექტინზე და რას ედავებიან ჯანმოს ექსპერტს?
3. მტკიცება იმის შესახებ, რომ Pfizer-ის ვაქცინების კლინიკური კვლევები 2023 წლის მაისში მთავრდება დეზინფორმაციაა. ვაქცინამ დამტკიცებამდე კვლევის სამივე ეტაპი გაიარა და 2023 წლის მაისამდე მთლიან პოპულაციაში მისი ეფექტიანობს მონიტორინგი მიმდინარეობს.
მტკიცება იმის შესახებ, რომ Pfizer-ის ვაქცინების კლინიკური კვლევები 2023 წლის მაისში მთავრდება დეზინფორმაციაა, ვაქცინამ დამტკიცებამდე კვლევის სამივე ეტაპი გაიარა და 2023 წლის მაისამდე მთლიან პოპულაციაში მისი ეფექტიანობს მონიტორინგი მიმდინარეობს.
გოგიაშვილის მიერ დამოწმებული კვლევის მიმდინარეობა არ ნიშნავს, რომ კოვიდსაწინააღმდეგო m-RNA ვაქცინების გამოცდა ამჟამად მიმდინარეობს. აღნიშნული კვლევა Pfizer-ის დახმარებითა და BioNTech-ის დაკვეთით ტარდება და პოპულაციაზე ვაქცინის ეფექტიანობის მონიტორინგს გულისხმობს. აღსანიშნავია, რომ კვლევის ეს ფაზა არა მარტო ვაქცინების, არამედ სხვა სამედიცინო მედიკამენტების შემთხვევაშიც გამოიყენება.
Pfizer-ისა და BioNTech-ის წარმოებულმა კოვიდსაწინააღმდეგო ვაქცინამ გლობალურად გამოყენებამდე კლინიკური კვლევების სამივე ეტაპი გაიარა და მესამე ეტაპის დასრულების შესახებ ინფორმაცია ჯერ კიდევ 2020 წლის 18 ნოემბერს გამოაქვეყნა. ვაქცინა სრულადაა ავტრიზებული აშშ-ს საკვებისა და მედიკამეტების ადმინისტრაციის (FDA) მიერ, ხოლო ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცისგან მას გადაუდებელი საჭიროების ავტორიზაცია აქვს მინიჭებული. Pfizer/BioNTech-ის ვაქცინა ევროპული სამედიცინო სააგენტოს (EMA) მიერაც აღიარებულია.
ამის შესახებ ვრცლად იხილეთ “მითების დეტექტორის” მასალა:
ვინ ავრცელებს დეზინფორმაციას, რომ Pfizer-ის ვაქცინების 5% მომაკვდინებელია?
სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. მასალებზე, რომელიც ამ სტატიის საფუძველზე Facebook-მა შესაძლოა, სხვადასხვა შეზღუდვა აამოქმედოს. შესაბამისი ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე. ჩვენი შეფასების გასაჩივრების და შესწორების შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ამ ბმულზე.
იხ. მასალის შესწორების დეტალური ინსტრუქცია.
იხ. გასაჩივრების დეტალური ინსტრუქცია.
