7 ივნისს ფეისბუქ-მომხმარებელმა გამოაქვეყნა ფოტო, რომლის აღწერის თანახმადაც, უკრაინის პრეზიდენტი, ვოლოდიმირ ზელენსკის ნარკოტიკული ზემოქმედების ქვეშ იმყოფება, ფოტოზე ჩანს თითქოს უცხოელი ლიდერები ზელენსკის სიარულში ეხმარებიან. იდენტური ფოტო გავრცელდა რუსულ მედიაპორტალზე Миртесен და გამოაქვეყნა ტიკ-ტოკ ანგარიშმა voice_of_russia (1,2).
გავრცელებული ფოტო პროგრამულად არის დამუშავებული. რეალურ ფოტოში მხოლოდ პორტუგალიის პრეზიდენტ მარსელუ რებელუ დი სოუზას აქვს ზელენსკის მკლავზე ხელი მოკიდებული და პრემიერ-მინისტრი ლუის მონტენეგრო მას უბრალოდ გვერდით მიჰყვება.
გაყალბებული ფოტოს რეალური ვერსია 28 მაისს უკრაინის პრეზიდენტის ლისაბონში ვიზიტის დროს არის გადაღებული. ფოტოზე ზელენსკის პორტუგალიელ ლიდერებთან, პრეზიდენტ მარსელუ რებელუ დი სოუზასთან და პრემიერ-მინისტრ ლუის მონტენეგროსთან ერთად ვხედავთ.
პროგრამულად დამუშავებული ფოტო | რეალური ფოტო |
რეალურ ფოტოზე ჩანს, რომ ზელენსკის მკლავზე ხელი მხოლოდ პორტუგალიის პრეზიდენტს აქვს ჩაკიდებული და პრემიერმინისტრი უბრალოდ მათ გვერდით მიჰყვება. პროგრამულად დამუშავებული ფოტო ქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს ზელენსკის სიარულში დახმარება სჭირდება. პორტუგალიურმა მედიამ SIC Notícias ზელენსკის დახვედრიდან ვიდეოც გაავრცელა, რომელშიც ზუსტად ის მომენტი ჩანს, როცა პორტუგალიის პრეზიდენტი ზელენსკის მკლავზე ხელს ჰკიდებს და შემდეგ ლიდერები ერთად აგრძელებენ სიარულს, ვიდეოში ასევე ჩანს ლუის მონტენეგროც.
ის ნარატივი, რომ ვოლოდიმირ ზელენსკი ნარკოტიკებზეა დამოკიდებული, კრემლის პროპაგანდის ნაწილია და პრეზიდენტის დიკრედიტაციისთვის ხშირად გამოიყენება. იხილეთ რამდენიმე მაგალითი:
- ზელენსკი თუ პროტესტი ნარკოვაჭრობის წინააღმდეგ – რას უკავშირდება მილანში დადგმული სკულპტურა?
- ზელენსკისა და მასკის საუბრის პროგრამულად დამუშავებულ ვიდეოში კოკაინი და საბანკო ბარათია დამატებული
- ყავა, ნარკოტიკები თუ სპორტი – რაზე საუბრობდა ზელენსკი რეალურად?
უკრაინის პრეზიდენტზე სხვა თემატიკის ვიზუალური მანიპულაციებიც ხშირად ვრცელდება. მაგალითად:
- ფოტომანიპულაცია, თითქოს სტოლტენბერგი ზელენსკის ხელს არ ართმევს
- ვოლოდიმირ ზელენსკისა და ჯო ბაიდენის ფოტო პროგრამულად არის დამუშავებული
- ფოტო, რომელიც არესტოვიჩსა და ზელენსკის 1999 წელს ნიუ-იორკის პრაიდზე აჩვენებს, გაყალბებულია
- ზელენსკის ავტობიოგრაფიული წიგნი “ჩემი ბრძოლა” არ არსებობს და გაყალბებულ ვიზუალს ეფუძნება
- ალტ-ინფოს მხარდამჭერები ბაიდენისა და ზელენსკის კოცნის პროგრამულად დამუშავებულ ფოტოს ავრცელებენ
წყაროს შესახებ:
ფეისბუქ-ანგარიში Георгий Кушиташвили ყალბ ინფორმაციას სისტემატურად ავრცელებს. “მითების დეტექტორს” ანაგრიშის მიერ გავრცლებული დეზინფორმაცია წარსულშიც არაერთხელ გადაუმოწმებია.
არქივის ბმულები: ფეისბუქ-პოსტი, Миртесен
სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის ფარგლებში მომზადდა. მასალებზე, რომლებსაც ამ სტატიის საფუძველზე მიენიჭათ ვერდიქტი, Facebook-მა შესაძლოა, სხვადასხვა შეზღუდვა აამოქმედოს. შესაბამისი ინფორმაცია იხილეთ ამ ბმულზე. ჩვენი შეფასების გასაჩივრების და შესწორების შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ამ ბმულზე.
იხ. მასალის შესწორების დეტალური ინსტრუქცია.
იხ. გასაჩივრების დეტალური ინსტრუქცია.