10 თებერვალს ფეისბუქ-ანგარიშმა მალხაზ ხაბაზი გამოაქვეყნა პოსტი, რომელშიც წერს, რომ თურქეთსა და სირიაში მომხდარ ძლიერ მიწისძვრამდე რამდენიმე დღით ადრე არაბეთის ტექტონიკური ფილა, რომელიც ზოგადად წელიწადში მხოლოდ 2-3 სანტიმეტრით გადაადგილდება, 3 მეტრით გადაადგილდა, რაც საეჭვო გარემოებას ქმნის.
რუსულენოვანი ფეისბუქ-გვერდებისა (1, 2) და ანგარიშების (1, 2, 3, 4) მიერ გამოქვეყნებული პოსტების მიხედვით, მიწისძვრის შემდეგ თურქეთი 3 მეტრით გადაადგილდა და ანატოლიის ტექტონიკურმა ფილამ სამხრეთ-დასავლეთით გადაიწია. ანგარიშები ამ ინფორმაციას იტალიელ გეოლოგზე კარლო დოლიონიზე დაყრდნობით ავრცელებენ.
დეზინფორმაციაა, თითქოს თურქეთსა და სირიაში მომხდარ მიწისძვრებამდე არაბეთის ტექტონიკური ფილა 3 მეტრით გადაადგილდა. მცდარია ინფორმაცია, თითქოს თავად თურქეთის ტერიტორია 3 მეტრით გადაადგილდა. რეალურად ეს გადაადგილება რღვევითი დისლოკაციის (ნასხლეტის) ზონაში მოხდა და ნასხლეტის ხაზის დასრულებასთან ერთად თანდათან მცირდება. ძლიერი მიწისძვრების შემდეგ აქტიურ ზონაში მსგავსი პროცესი ნორმალურია და სხვა მიწისძვრების დროსაც არის დაფიქსირებული.
მალხაზ ხაბაზის მტკიცება, თითქოს არაბეთის ტექტონიკური ფილა მიწისძვრამდე რამდენიმე დღის განმავლობაში 3 მეტრით გადაადგილდა დეზინფორმაციაა. მსგავსი ცნობა ღია წყაროებსა და მედიაში არ იძებნება. არაბეთის ფილა წელიწადში ჩრდილო-აღმოსავლეთის მიმართულებით 1.4-1.8 სანტიმეტრით ნამდვილად გადაადგილდება, რაც რეგიონში მომხდარი მიწისძვრების და სხვა ბუნებრივი კატასტროფების ერთ-ერთი გამომწვევი მიზეზია.
რაც შეეხება მიწისძვრის შემდეგ თურქეთის 3 მეტრით გადაადგილებას, რუსულენოვან პოსტებში დასახელებულმა იტალიის გეოფიზიკისა და ვულკანონოლოგიის ეროვნული ინსტიტუტის პრეზიდენტმა კარლო დოლიონიმ ამ საკითხზე ნამდვილად ისაუბრა, თუმცა მას არ უთქვამს რომ თურქეთის მთელი ტერიტორია ან ანატოლიის ტექტონიკური ფილა 3 მეტრით გადაადგილდა. რეალურად, დოლიონი რღვევითი დისლოკაციის (ნასხლეტის/Fault) ზონაში მომხდარ ცვლილებაზე საუბრობდა. თურქულენოვან ფაქტების გადამოწმების პლატფორმა Teyit-თან საუბრისას, მან დააზუსტა, რომ ნასხლეტის 3 მეტრით გადაადგილება მთლიანი ქვეყნის 3 მეტრით გადაადგილებას არ ნიშნავს და ეს 3-მეტრიანი გადაადგილება ნასხლეტის ხაზის დასასრულისკენ ნელ-ნელა მცირდება.
Teyit-ის სტატიაში ასევე აღნიშნულია, რომ ეს პროცესი ძლიერ მიწისძვრების დროს სიახლე არ არის. მაგალითად, 2020 წელს თურქეთის ელააზიღის პროვინციაში მომხდარი 6.7 მაგნიტუდის მიწისძვრის დროს გადაადგილება იყო 1.9 მეტრი, ხოლო 1999 წლის იზმითის მიწისძვრის შემდეგ კი 5 მეტრი.
ეს პროცესი ტელევიზია Habertürk-ის ეთერში მუყაოს ქაღალდების გამოყენებით ახსნეს და მისი ვიზუალიზაცია მოახდინეს.
ნასხლეტი (Fault) დედამიწის ქერქის ამგები ქანების წყვეტითი დისლოკაციაა, რომლის დროსაც ქანების შეფარდებითი გადაადგილება ხდება. ბუნებაში რამდენიმე ტიპის ნასხლეტი არსებობს, რომლებიც ერთმანეთისგან მოძრაობის მიმართულებით განსხვავდება. მიწისძვრები სწორედ ნასხლეტებზე წარმოიქმნება, კონკრეტულად იმ დროს, როცა ნასხლეტები უეცრად და სწრაფად მოძრაობას იწყებს და სეისმური ენერგია გამოიყოფა.
ევროკავშირის სატელიტის კადრებიც აჩვენებს, რომ გადაადგილება ანატოლიის ნასხლეტის მიმდებარე ტერიტორიაზე ანუ იქ მოხდა, სადაც მიწისძვრა ყველაზე ძლიერი იყო და არა მთლიანად თურქეთში.
6 თებერვალს თურქეთ-სირიის საზღვარზე მომხდარი 7.7 და მოგვიანებით 7.6 მაგნიტუდის მიწისძვრებზე, რომელთა ეპიცენტრი თურქეთში, კაჰრამანმარაშის პროვინციაში მდებარეობდა, უკვე არაერთი დეზინფორმაცია გავრცელდა. ვრცლად იხილეთ “მითების დეტექტორის” სტატიებში:
- თქვეს თუ არა აშშ-მ და ევროკავშირმა სირიაში მიწისძვრით დაზარალებულთა დახმარებაზე უარი?
- რა ვიცით თურქეთსა და სირიაში მომხდარ მიწისძვრაზე და ვინ უკავშირებს გამომწვევ მიზეზს კონსპირაციულად აშშ-ს?
- თურქეთის მიწისძვრასთან დაკავშირებით ვიზუალური მანიპულაციები ვრცელდება
- იწინასწარმეტყველა თუ არა ჰოლანდიელმა მკვლევარმა თურქეთსა და სირიაში მომხდარი მიწისძვრა?
წყაროს შესახებ
მალხაზ ხაბაზი, მიწისძვრასთან დაკავშირებით პოსტი გამოაქვეყნა, თავის ფეისბუქ-ანგარიშზე პრორუსული შინაარსის პოსტებს ხშირად აქვეყნებს. ხაბაზის რამდენიმე პროფილის ფოტოზე საბჭოთა კავშირის გერბი, ე.წ. “გეორგიევსკის ლენტი” და ჰომოფობიური მოწოდებებიც გვხვდება. მის მიერ წარსულში გავრცელებულ დეზინფორმაციებზე იხილეთ “მითების დეტექტორის” მომზადებული მასალები:
- RT უკრაინელი ჯარისკაცების მიერ საქართველოდან გაგზავნილი ჰუმანიტარული დახმარების გაყიდვაზე დეზინფორმაციას ავრცელებს
- ვინ ამტკიცებს, რომ უკრაინამ სეპარატისტების კონტროლირებად სოფლებს ცეცხლი გაუხსნა?
- რა ვიცით რუსული რაკეტა “კინჟალის” შესახებ?
- ეწვია თუ არა ბორის ჯონსონი ინდოეთს და რა მნიშვნელობას ატარებს ინდური ტრადიციული ქუდი?
სტატია Facebook-ის ფაქტების გადამოწმების პროგრამის
იხ. მასალის შესწორების დეტალური ინსტრუქცია.
იხ. გასაჩივრების დეტალური ინსტრუქცია.
